هگمتانه، گروه خبر همدان: با شروع فصل تابستان، والدین در همدان گرفتار صف‌های انتظار، سامانه‌های ناکارآمد و درخواست‌های مالی بی‌پایه مدارس شده‌اند. روایت شهروندان همدانی، تصویری واقعی از سردرگمی و گلایه‌مندی والدینی ارائه می‌دهد که آموزش رایگان را تنها روی کاغذ می‌بینند.
به گزارش خبرنگار هگمتانه، زمانی که والدین برای ثبت‌نام فرزندان خود وارد فرآیند اداری مدارس می‌شوند، نه تنها با سختی‌های معمول روبه‌رو هستند، بلکه با موانعی غیررسمی مواجه می‌شوند که نه در آئین‌نامه‌ها آمده‌اند و نه آموزش و پرورش مسؤولیتشان را می‌پذیرد. هر سال با آغاز تابستان، ثبت‌نام مدارس در همدان بدل به آزمونی برای سنجش صبر، پیگیری و گاه حتی جیب والدین می‌شود.
اگرچه مدارس دولتی طبق قانون باید رایگان باشند، والدین گزارش می‌دهند که مدیران مدارس ثبت‌نام را مشروط به پرداخت «کمک به مدرسه» می‌کنند؛ کمکی که گاهی به صورت عدد مشخص و گاهی به‌صورت غیرمستقیم، اما با اصرار اعلام می‌شود. این در حالی‌ است که وزارت آموزش و پرورش بارها بر ممنوعیت اجبار در دریافت وجه هنگام ثبت‌نام تأکید کرده است.
از سوی دیگر، موضوع ظرفیت مدارس، بهانه‌ای برای حذف دانش‌آموزان ساکن در همان محله‌ها شده است. بسیاری از خانواده‌ها گزارش داده‌اند که علیرغم زندگی در محدوده جغرافیایی مدرسه، با این پاسخ مواجه شده‌اند که «ظرفیت تکمیل است»، و در مواردی مدارس دورتر و حتی بی‌ربط به محل سکونت معرفی شده‌اند.
هماهنگی ضعیف میان سامانه‌های ثبت‌نام الکترونیک و فرآیندهای حضوری، موضوع دیگری است که موجب سردرگمی والدین شده است. برخی مدارس تنها ثبت‌نام حضوری را می‌پذیرند و برخی دیگر والدین را به وبگاه‌های ازکارافتاده ارجاع می‌دهند. این تناقض‌ها نه تنها روند ثبت‌نام را کند کرده، بلکه در مواردی به از دست رفتن فرصت ثبت‌نام نیز انجامیده است.
علاوه بر این مشکلات، برخی مدارس با ایجاد شرط‌هایی چون معدل بالا یا قبولی در مصاحبه، درِ مدرسه دولتی را به روی دانش‌آموزان معمولی بسته‌اند. این سیاست‌های سلیقه‌ای در حالی اجرا می‌شود که آموزش عمومی، طبق قانون، باید در دسترس همه باشد و هیچ دانش‌آموزی نباید به دلیل نمره یا توان مالی از تحصیل بازبماند.
در این گزارش پای صحبت هفت تن از شهروندان همدانی نشسته ایم تا از نزدیک روایت آنان را در خصوص تجربه‌های تلخ و چالش‌برانگیز ثبت‌نام فرزندانشان بشنویم.
 سه‌هفته منتظر باز‌شدن ظرفیت بودم
علیرضا ذوالفقاری، پدر یک دانش‌آموز کلاس اولی، از تجربه ثبت‌نام دخترش می‌گوید: سه هفته منتظر باز شدن ظرفیت بودم. هر بار به مدرسه مراجعه کردم، گفتند هنوز ابلاغ نیامده یا ظرفیت تکمیل است.
وی ادامه می‌دهد: وقتی سامانه الکترونیکی پادا باز شد، با خطاهای مختلف مواجه شدم. وقتی حضوری رفتم، گفتند فقط ثبت‌نام برخط پذیرفته می‌شود. سرگردانی کاملی بود.
ذوالفقاری می‌افزاید: در نهایت مجبور شدم با معرفی‌نامه یکی از آشنایان در آموزش و پرورش، ثبت‌نام را جلو ببرم. این یعنی بدون رابطه و پیگیری، ثبت‌نام حتی در مدارس دولتی هم دشوار شده است.
 برای ثبت نام از ما کمک هزینه دریافت کردند
حسن ناری دیگر شهروند همدانی از تجربه عجیبی می‌گوید: برای ثبت‌نام پسرم در کلاس هفتم، از من خواستند دویست هزار تومان کمک‌هزینه بپردازم. وقتی پرسیدم اختیاری‌ است یا اجباری، گفتند بدون پرداخت، پرونده فعال نمی‌شود.
او می‌گوید این مبلغ نه به‌عنوان شهریه، بلکه به عنوان «کمک به مدرسه» مطرح شده و هیچ رسید رسمی نیز ارائه نشده است. وقتی اعتراض کردم، گفتند همه والدین می‌پردازند. این کمک نیست، اجبار پنهان است.
ناری اضافه می‌کند: اگر مدرسه دولتی این شرایط را دارد، تکلیف خانواده‌های کم‌درآمد چیست؟ چرا کسی بر اجرای دقیق قانون نظارت نمی‌کند؟
 ظرفیت تکمیل است، بروید یک مدرسه دورتر از محل زندگی
خانم رنجبر‌کرمی نیز درباره فرایند ثبت‌نام فرزندش در یکی از مدارس منطقه مرکزی همدان گفت: ما دقیقاً در محدوده مدرسه زندگی می‌کنیم، ولی گفتند چون ظرفیت تکمیل است، باید به مدرسه‌ای در خیابان شریعتی مراجعه کنیم.
او ادامه می‌دهد: وقتی اعتراض کردم، گفتند که ظرفیت مدارس بر اساس سهمیه پر شده و نمی‌توانند خارج از سامانه عمل کنند. اما همان روز، همسایه‌مان توانست با پرداخت کمک بیشتر ثبت‌نام کند.
رنجبر‌کرمی معتقد است سامانه ثبت‌نام نه بر اساس عدالت آموزشی، بلکه بر اساس روابط و پرداخت‌های غیررسمی مدیریت می‌شود و این برای خانواده‌ها بسیار آزاردهنده است.
 ثبت نام نه از طریق وبگاه و نه حضوری انجام نمی‌شد
خانم حصاریان که برای ثبت‌نام پسرش در پایه چهارم به دو مدرسه مختلف مراجعه کرده، از ناهماهنگی عجیب میان آن‌ها خبر می‌دهد: یکی گفت ثبت‌نام فقط از طریق وبگاه است، دیگری گفت وبگاه معتبر نیست، باید حضوری بیایید.
وی می‌افزاید: باورم نمی‌شد دو مدرسه دولتی، دستورالعمل‌های کاملاً متفاوتی داشته باشند. از آموزش و پرورش انتظار می‌رود هماهنگی ایجاد کند، نه این‌که والدین را سردرگم کند.
او تأکید می‌کند: اگر ثبت‌نام الکترونیکی است، باید زیرساختش فراهم باشد. اگر حضوری است، پس چرا وبگاه را راه‌اندازی کرده‌اند؟
 شرط معدل برای ثبت نام
خانم زیوری با گلایه از شرط معدل برای ثبت‌نام می‌گوید: پسرم معدل 16.5 دارد. وقتی برای ثبت‌نام مدرسه دولتی مراجعه کردیم، گفتند فقط معدل بالای 18 را می‌پذیرند. مگر مدرسه دولتی کلاس کنکور است؟
او می‌افزاید: برای مدارسی که نام خاص دارند، پذیرش سلیقه‌ای شده. ما نمی‌خواهیم در تیزهوشان ثبت‌نام کنیم، یک مدرسه معمولی دولتی هم فرزندم را نمی‌پذیرد.
زیوری این روند را تبعیض‌آمیز می‌داند و از آموزش و پرورش می‌خواهد در برابر این شرط‌های خودسرانه پاسخ‌گو باشد.
 فرآیند مشخصی وجود ندارد
خانم علوی با اشاره به تجربه خود می‌گوید: چهار بار بین آموزش و پرورش، مدرسه و سامانه ثبت‌نام در رفت‌وآمد بودم. هیچ‌کس پاسخ مشخص نمی‌داد که فرآیند دقیق چیست.
وی اظهار می‌کند: مدرسه می‌گفت سامانه باز نشده، سامانه می‌گفت اطلاعات ناقص است، آموزش و پرورش هم فقط ارجاع می‌داد. انگار هیچ‌کس مسؤولیتی قبول نمی‌کند.
علوی می‌افزاید: ما انتظار زیادی نداریم، فقط می‌خواهیم یک فرآیند روشن و محترمانه برای ثبت‌نام داشته باشیم.
 تاخیر در بررسی مدارک
آقای کشانی روایت می‌کند: وقتی ثبت‌نام کردم، گفتند مدارک را تحویل بدهید تا پرونده به ستاد ارسال شود. دو هفته بعد تماس گرفتم، گفتند هنوز بررسی نشده. چرا این‌همه تأخیر؟
وی اضافه می‌کند: در نهایت متوجه شدم که اگر یک نفر از داخل آموزش و پرورش پیگیری نکند، پرونده‌ها معطل می‌ماند. این یعنی سامانه اداری ما نیاز به نوسازی جدی دارد.
کشانی تأکید می‌کند: این روند فرسایشی، فقط والدین را خسته می‌کند و فرزندان را مضطرب. وقت آن نرسیده که آموزش و پرورش خودش را به‌روز و پاسخ‌گو کند؟!